Ultrasonda yumurtalıkta kist çıkması
Dr. Kağan Kocatepe'nin youtube kanalında hazırladığı video içeriğinin transkripsiyonu (video sayfanın en aşağılarında):
Ultrasonda çıkan her "kist" gerçek kist midir?
Çeşitli nedenlerle, herhangi bir jinekolojik sorun olmamasına rağmen yapılan ultrasonografide, radyolog tabii ki gördüğü zaman söylemek durumunda bunu, "yumurtalıkta kistik yapı saptanmıştır" diye, hemen yazıyor ve imzalayıp gönderiyor, "jinekolojik muayene önerilir" diye.
Bunların önemli bir kısmı aslında kist falan değil. Bunların önemli bir kısmı yumurtalıkta aylık olarak oluşan folikülün kendisi.
Kadın Genital Organları ve Üreme Anatomisi
Şimdi bu makete bakacak olursak (video) her ay düzenli olarak sağ veya sol yumurtalıktan bir adet yumurta seçiliyor.
Bu etrafında bir sıvı biriktirecek şekilde folikül adını verdiğimiz yapıya dönüşüyor. Folikül içi sıvı dolu kesecik demek. Çatlayana kadar, bu yaklaşık olarak 20 mm çapına kadar gelebiliyor, ondan sonra çatlıyor, gidiyor.
Belli bir süre sonra burada corpus luteum dediğimiz yapı, sarı cisim oluşuyor. Şurada görebiliriz (video). Sarı cisim de buradan progesteron salgılamaya şurada progesteron salgılamaya devam ediyor yumurtlama sonrasında.
Şimdi, herhangi bir dönemde siklusun herhangi bir döneminde yapılan ultrasonografide yumurtlama öncesi dönemde folikül saptanabilir. Ultrasonografide o şekilde yansıyor genelde.
Bazen corpus luteum, o sarı cisim dediğimiz yapı yani yumurtlamadan sonra, o yumurtlamanın olduğu yumurtalıkta oluşan ve progesteron salgısından sorumlu olan yapı biraz daha büyük olabiliyor. Bu ultasonografiye yumurtalık kisti şeklinde yansıyabiliyor.
Kanamalı corpus luteum dediğimiz, corpus luteum hemorrhagicum, biraz böyle hakikaten kist gibi bir yapı arz edebiliyor. Bazen corpus luteumun kendisi bile kist gibi bir yapı arz edebiliyor.
Biz bunun ayrımını renkli dopplerde yapabiliyoruz. Renkli dopplerde böyle etrafında damarlanmadan oluşan bir hale gördüğümüz zaman ''Ring of fire'' deniyor buna, İngilizce radyolojik terim olarak. Bunun corpus luteum olduğunu anlıyoruz tabii ki siklusun gününü de dikkate alıyoruz. Adet döngüsünün gününü de.
Demek ki, radyolojiye kist olarak yansıyan birinci yapı corpus luteumun kendisi olabilir. İkincisi de o ay o folikül dediğimiz içi sıvı dolu kesecik çatlamamış olabilir. Yani yumurtlama olmamıştır. O kesecik çatlayacağı yere, daha da sıvı biriktirmiştir içinde.
Ne olmuştur? Kist gibi görünmeye başlamıştır. 30 mm olmuştur, 40 mm olmuştur. Hatta bazen 10 cm'ye kadar ulaşanını gördüm.
Ne oluyor? O çatlamamış yumurta, adet kanamasının gecikmesine neden olabiliyor. Lekelenme tarzında kanamaya neden olabiliyor. Her şeyden önce yumurtalıkta kist görünümü arz etmesine neden oluyor. O kist yapısı gerçek bir kist zannediliyor halbuki o çatlamamış bir yumurta esasen.
Ama radyolog tabiki ne yapacak, onu kist olarak bize gönderecek. Ama kist değil o. Çatlamamış yumurta ne oluyor? Genelde bir sonraki adet döngüsünde kendi kendine çatlıyor gidiyor. Bazen bu çatlama ağrılı olabiliyor. Ağrılı olmasa bile, o çoğunlukla %95 oradan çatlayarak gidiyor. Vücut geçen ayki halledemediği olayı bir sonraki ayda halletmiş oluyor yani.
Burada esas anahtar kelimeler şunlar: hemen böyle biz radyologtan rapor geldiği zaman kist diye atlamıyoruz böyle hemen ameliyat yapalım falan filan diye.
Biraz böyle değerlendiriyoruz. Her şeyden önce hastanın yaşı. Şimdi kist üreme çağında olduğu zaman farklı menopozda olduğu zaman farklı henüz daha adet görmemiş genç bir kızda olduğu zaman farklı.
Üreme çağında olduğu zaman bir kere bir kenara koyuyoruz onu. Çok büyük ihtimalle bu fizyolojik bir şey diye.
Adet döngüsünün de günlerini de dikkate alıyoruz. Eğer yumurtlama döneminden sonra olmuşsa özellikle de adeti gecikmişse lekelenme tarzında kanama gibi şeyleri varsa hemen diyoruz, bu çatlamamış yumurta büyük ihtimalle. Onu da bir artı puan olarak kenara koyuyoruz. bu artı puanlar bizim hastayı, yani kadını ameliyat etmeden, gözlemleyerek, biraz sabrederek bekleyerek kendi kendine kaybolmasına imkan vermemizi sağlıyor.
Halbuki çok acele edilirse en ufak bir ağrıda falan filan panik olunursa ameliyat edilebilir ama çoğunlukla da gereksiz ameliyat edilmiş olur diyeyim. Yani radyolojiden kist var raporu geldiği zaman özellikle üreme çağında bir kadında bunun gerçek bir kist olma olasılığı oldukça azdır.