Hamilelikte dördüncü ay (dört aylık hamilelik)
Hamilelikte 4. ayda anne adayında ve bebekteki değişiklikler
Hamileliğin 4. ayındayız artık. Yani hafta cinsinden ifade edecek olursak 12 ile 16. haftalar arasında. Ama tabi bunun artı eksi yarım haftası var. 12 ila 16 diyelim kabaca.
Şimdi anne adayı tarafında neler oluyor?
Bir kere anne adayı birinci trimesteri tamamlamış oluyor. Birinci trimester onun için zor geçmiş olabiliyor bazen. Çünkü daha henüz yeni adaptasyon, hamileliğe adapte oluyor vücut. Bu nedenle ortaya çıkan değişiklikler bulantılar olabilir, sık idrara çıkma ihtiyacı, rahime baskı nedeniyle idrar torbasının baskısı nedeniyle, uykuya eğilim oldukça rahatsız edici olabiliyor bazen. Ama buna direnmemek lazım.
Uykuya eğilimin en önemli nedeni, daha önceden birikmiş borçların ödenmesi şeklinde. Vücut herhangi bir şekilde, hamile kalındığı zaman, beslenme konusunda olsun, uyku konusunda olsun, bütün birikmiş borçlarını geri alır. Bunun, uykunun en önemli nedeni budur. Çünkü beyindeki o biyokimyasal maddelerin depolanması eğer azalmışsa onların depolanması gerekiyor.
Hamilelikte istem dışı olarak uyursunuz, çünkü önceden borcunuz vardır vücudunuza.
Yavaş yavaş bu yukarıda sayılan belirtiler azalıyor. Hamilelikte zamanın en iyi geçtiği dönem zaten 2 trimester dediğimiz bu dönemdir. 12. haftadan sonrasıdır. Çünkü hamilliğe adaptasyon gerçekleşmiştir.
Artık yavaş yavaş anne adayı "neler olup bitiyor" şeklinde kendine gelmeye başlar, daha çok kitaplar okumaya başlar. Daha çok merak etmeye başlar, doktora daha çok soru sormaya başlar ve tabii ki ultrasonografide de bebeğini çok daha güzel bir şekilde görerek mutlu olur.
Bebeğinin cinsiyetini merak etmeye başlar her şeyden önce. Bu, en çok merak edilen konulardan bir tanesi tabii ki ama en önemli sorusu tabii ki anne adayının, "bebek sağlıklı mı?".
Video: 13. haftada bebekte hangi ayrıntılar görülebilir? Organlar, kollar, bacaklar, cinsiyet net görülür mü?
Dr. Kağan Kocatepe Youtube Kanalı >>Bu dönemden itibaren bebeğin sağlığı ile ilgili bazı incelemeler yapmaya başlıyoruz.
Nedir bunlar? En önemlilerinden bir tanesi 11-14 testi (ikili tarama testi) dediğimiz ense kalınlığı ölçümü testi. 11 ile 14. haftalar arasında yapılan, bu dönemde yapılan bir test bu. Ne yapıyoruz bu testte? Bir kere ne için yapılıyor?
Genel sağlık değerlendirmesi için bebeğin kollarına bacaklarına bakıyoruz. Parmaklarını sayıyoruz. Midesini görüyoruz, omurgasını görüyoruz, beyin dokusunu görüyoruz. Burun kemiğini görüyoruz, hareketliliğini görüyoruz. Onun dışında göbek kordonunu görüyoruz. Plasentasını görüyoruz genel bir sağlık değerlendirmesi. Onun dışında Down Sendromu dediğimiz zeka özürlü bebek (trizomi 21) taraması. Bunun bebekte olma riskini değerlendirmek için yapıyoruz bu testi.
Down Sendromu kimlerde daha fazla görülüyor?
Down Sendromu en çok ileri anne yaşı olan anne adaylarında daha fazla görülüyor, ama her anne adayında görülebilir. Sadece mesela bir örnek verecek olursak: 35 yaşında bir anne adayının Down sendromlu bebek taşıyor olma olasılığı 1/200 ile 1/300 arasındaysa, 19 yaşındaki bir anne adayının da öyle bir olasılığı var, ama kaçtır? 1/2000'dir.
Günümüzde ileri anne yaşı olan anne adaylarında rutin amniyosentez yerine fetal DNA (NİPT) testi daha çok uygulanmaktadır.
Bu ikili testte Down Sendromu olasılığını belirlemek amacıyla ense kalınlığı ölçümü yapıyoruz.
Video: 11-14 testinde ultrasonda bebekte ense pilisi kalınlığı (NT) artışı nasıl görülür? (Down sendromu?)
Dr. Kağan Kocatepe Youtube Kanalı >>Bebeğin ensesinde oluşan bir boşluk var. Tam böyle yatar pozisyondayken o boşluğu milimetre cinsinden ölçüyoruz. Onun dışında beraberinde aynı gün kan alıyoruz ve kanda bakılan bazı maddeler bilgisayara veri olarak giriliyor, gebelik haftası giriliyor, yaşı giriliyor ve bilgisayar içindeki formüle dayanarak buradan bize diyor ki "Ölçüm yaptığınız bebekteki Down Sendromu olasılığı budur".
Mesela örnek verelim 1/5000 dedi. 1/5000 demek, 5000 anne adayından aynı ölçümlere sahip 5000 anne adayından bir tanesi sadece Down Sendromlu bebek taşıyor. Bu, oldukça düşük bir olasılığa tekabül ettiği için o anne adayına NİPT veya bebekten sıvı alınması işlemi önermiyoruz.
Bebekten sıvı alınması işlemi gerçi %100 sonuç veriyor ama onun düşük riski olduğu için, yani bebeği kaybetme riski olduğu için sağlıklı olma olasılığı çok yüksek olan bebeklere bunu yapmak mantıklı değil.
Ne zaman NİPT veya amniyosentez öneriyoruz peki?
Eğer risk 1/250 veya daha fazla çıkarsa veya 11-14 testinde bebekte Down Sendromu düşündürecek bazı başka şeyler bulursak, mesela burun kemiğinin olmaması, veya risk belki matematiksel olarak düşük çıkmış olabilir ama ense kalınlığı eğer çok fazlaysa, iki buçuk milimetre ve üzerinde ise genelde direkt amniyosentez veya koryon villus biyopsisi denen işlemi yapıyoruz.
Video: İkili tarama testi (11-14, ense kalınlığı, Down sendromu testi, "zeka testi") raporu nasıl okunur?
Dr. Kağan Kocatepe Youtube Kanalı >>Aslında tabii ki burada ay ay gebelikte bizim amacımız sağlıklı ve yolunda seyreden bir gebeliği anlatmak. Ama bu testlere tabi tutulacağınız için önceden, yani 11-14'üne tabi tutulduğunuz zaman, böyle bir olasılıkla karşılaşma durumu olabileceği için sizi önceden bu konuda bilgilendirmek amacıyla bunları söylüyoruz. Yoksa tabii ki bebeklerin çoğu sağlıklı.